برای كارتوگرافی چند تعریف علمی وجود دارد . علت تعدد تعریفات و نظریات مختلف در این باره ناشی از وضع نقشه و نقشه برداری در ممالك مختلف جهان است . برخی از كشورها عملیات ژئودزی و مثلث بندی هاى مختلف و نقشه هاى توپوگرافی پوششی در مقیاس های گوناگون را كامل كرده و مرتب آن را مورد تجدید نظر قرار می دهند . چنین كشورهایی به عملیات دقیق نقشه برداری پرداخته و بیشتر در زمینه های مختلف نقشه هاى تماتیك مشغول به كارند . بعضی از این ممالك حتی عملیات احداث شبكه ژئودزی را شروع نكرده و یا شبكه بسیار ضعیفی ساخته اند كه نتیجه آن تهیه نقشه هاى بسیار ناقص است . بین این دو دسته ممالك ، علم كارتوگرافی و فنون مربوط به آن مفهوم واحدی ندارند .

علاوه بر دلایل ذكر شده ، مواردی نظیر شرایط فنی ، سوابق كار ، شرایط محلی و همچنین سلیقه متخصصین مختلف توام با سوابق تاریخی ، موجب ایجاد ناهماهنگی در مفهوم كلمه كارتوگرافی شده است . موضوع میدان عمل كارتوگرافی و محیط فعالیت آن هنوز از نظر لغوی مطرح است و تصمیم كمسیون هاى فنی بین المللی در مورد تعریف كارتوگرافی مورد قبول تمام كشورها واقع نشده است .
عموماً یكی از معایب تعریف كارتوگرافی در این است كه نمی تواند تمام ابعاد و معانی مختلف یك واژه را در بر داشته باشد و جای چنین تعاریفی غالباً در فرهنگ لغات و اصطلاحات است . گذشته از آن ، امروزه با توسعه و گسترش دامنه علوم ، مفاهیمی نظیر كارتوگرافی ابعاد جدیدی به خود می گیرند و معانی وسیعتری را شامل می شوند كه لازم است اینگونه تعاریف و تصمیمات كنفرانس های بین المللی دوباره مورد تجدید نظر قرار گیرد.
با وجود تمام اختلاف نظرها در تعریف كارتوگرافی، به طور كلی دو معنا از كارتوگرافی مستفاد می گردد :

1- كارتوگرافی عام ؛ علم ، هنر و فن ساختن نقشه است كه كلیه مراحل تهیه نقشه ، یعنی ژئودزی ، عملیات زمینی ، فتوگرامتری ، ترسیم و چاپ را شامل می شود . این تعریف در كنفرانس هاى بین المللی كارتوگرافی مورد تایید بسیاری از كشورها قرار گرفته و از طرف سازمان ملل متحد هم پذیرفته شده است .

 2- كارتوگرافی خاص ؛ مراحی بعد از برداشت زمینی ، فتوگرامتری و یا كلاً اطلاعات اولیه برای تهیه نقشه را شامل می شود و در حقیقت ، قسمت اعظم كار تهیه نقشه محسوب می گردد . كارهایی از قبیل تنظیم پیش نویس ، تركیب اطلاعات و استفاده از نقشه ها و مدارك مربوطه ، انتخاب شبكه ، تعیین علایم و نوشته ها ، هماهنگی اطلاعات موجود در نقشه ، طراحی اطلاعات حاشیه نقشه ، انتخاب روش ترسیم و چاپ و تكثیر ، مراحل مختلف كارتوگرافی خاص را تشكیل می دهد .

 

نقشه کارتوگرافی-مفهوم کارتوگرافی


چون در ایران سازمان ها و مؤسسات دولتی و خصوصی ، نقشه هاى مختلف در سطوح گوناگون تهیه می كنند ، هر دو مفهوم كارتوگرافی را می توان در مورد آنها به كار برد . به عنوان مثال ، معادل انگلیسی یكی از بزرگترین ارگان هاى تهیه نقشه در ایران ، یعنی « سازمان نقشه برداری كشور » National Cartographic Center است كه خود نمایانگر پذیرش كلمه كارتوگرافی به عنوان علم تهیه نقشه است

 

 

 کاربرد کارتوگرافی- نقشه کارتو گرافی -What is Cartography

 


کارتوگرافی به صورت سنتی بعنوان علم و هنر ترسیم نقشه تعریف شده است. نقشه ها بصورت سنتی بوسیله مداد و کاغذ ترسیم می‌شدند ولی گسترش و مزایای کامپیوترها، کارتوگرافی را متحول کرده است. به صورتی که امروزه کارتوگرافی را به صورت مختصر هنر، علم و تکنولوژی ساختن نقشه از زمین و یا سایر کرات آسمانی تعریف می‌نمایند. ولی معنی واقعی کارتوگرافی چیزی بیش از این بوده و شامل ساختن(ثبت داده‌های مکانی بر روی نقشه ها)، مطالعه و حتی روش‌های استفاده از نقشه هاست. در دنیای امروز کارتوگرافی بسیار گسترده‌تر از نمایش مرزهای سیاسی،خط سیر ترابری و حمل و نقل می باشد

به تصویر کشاندن پدیده های مربوط به زمین  به حالت سه بعدی از دنیای واقعی و انتقال آن بر روی یک صفحه از مهمترین اهداف کارتوگرافیست ها بوده است با ظهور کامپیوتر اهمیت آن به عنوان یک ابزار گرافیکی افزایش یافت .

به نظر kraak (در سال 1988 میلادی )مقاصد ذیل در کارتوگرافی مطرح هستند:

1- پیشرفت در تکنولوژی کامپیوتری

2- پیشرفت در توسعه ی کامپیوتر های گرافیک

 

مراحل كارتوگرافى و چاپ نقشه زمین‌شناسى (به روش سنتى):

1-  انجام كار اسكرایپ: ترسیم خطوط كلیه عوارض بر روى برگه‌هایى بنام اسكرایب

 2- عملیات استریپ: رویه‌بردارى یا تفكیك رنگ

3- عملیات لترینگ: تهیه نوشته‌هاى متن و گزارش نقشه

4- عملیات لیتوگرافى: عكاسى و لیتوگرافى به منظور تهیه فیلم

5-چاپ مقدماتى نقشه

6- غلط‌گیرى توسط زمین‌شناس مربوطه

7- اصلاحات نقشه :انجام تصحیحات لازم و در نهایت چاپ نهایى نقشه

 

 نقشه های کیفی _ تجاری هم اکنون توسط نرم‌افزارهای نقشه کشی از انواع free hand، 

auto CAD، GIS و دیگر نرم افزارهایی که در کارتوگرافی استفاده می شود  تهیه می گردند که این عمل خود باعث استفاده موثر از تصاویر دورسنجی و GIS (سیستم های اطلاعات جغرافیایی) می گردد.


اصول کارتوگرافی طبق نظر رابینسون(Robinson) به شرح زیر می باشد:

الف) مقیاس (Scale) / سیستم تصویر(Map Projection) / جنرالیزه کردن (Generalization).

ب) طراحی (Design) / ترسیم و تولید(Map Produce)






برگرفته ازhttp://ise90.mihanblog.com