نقشه هاي توپوگرافي

 

در ميان انواع نقشه ، خواه عمومي و خواه ويژه ، اهميت نقشه هاي توپوگرافي از همه بيشتر است . در واقع نقشه هاي توپوگرافيك مادر تمام نقشه هاي ديگر مربوط به زمين هستند . زيرا ساير انواع نقشه هاي عمومي چيزي جز نقشه هاي توپوگرافيك ساده شده از يك سري يا تاليفي از نقشه هاي توپوگرافيك با كيفيت هاي مختلف      نمي باشند .

 

واژه توپوگرافي ريشه از كلمات توپوس و گرافن يوناني دارد ، topos  به معناي يك محل و  graphen  به معناي توصيف يا ترسيم مي باشد . واژه توپوگرافي امروزه براي بيان دانشي به كار مي رود كه اشكال و آثار سطحي يك محل را به روي نقشه مي آورد بنابراين دانش توپوگرافي شامل تمام مراحل تهيه يك نقشه توپوگرافيك است و يك نقشه توپوگرافيك نقشه اي است كه عناصر فيزيكي سازنده چهره زمين يك محل را نشان مي دهد . به استناد اين معلومات مي توان تمام نقشه هاي عمومي را جزء نقشه هاي توپوگرافيك ناميد . در واقع اصطلاح نقشه هاي توپوگرافيك نيز قبلاٌ به همين مفهوم مورد استفاده بوده و بعدها به دسته خاصي از اين گروه اطلاق شده است .

 

محتوي نقشه هاي توپوگرافي شامل عناصر مختلف طبيعي و انساني است . ناهمواري هاي سطح زمين تا حد كوچكترين تپه ها و حتي شيارهاي ناشي از سيلابها ، جنگل ها ، بيشه ها ، باتلاق ها ، ماسه زارها ،     درياچه ها ، آب هاي جاري ، انواع راه ها ( آهن ، آسفالته ، شوسه و ... ) ، پل ها ، كانال ها ، چاه ها ، چشمه ها و ده ها عناصر مختلف ديگر را در روي اين نقشه ها نشان داده مي شود .

 

نقشه هاي توپوگرافي به طور مستقيم ( نقشه برداري زميني ) و يا غيرمستقيم ( استفاده از عكس هاي هوايي ) تهيه مي شوند . اين نقشه ها بعلت نمايش جزئيات زياد اساساٌ بزرگ مقياس هستند . با وجود اين ، نقشه هاي توپوگرافي كوچك مقياس نيز وجود دارد ( بين 500000 : 1 تا 1000000 : 1 ) . نقشه هاي توپوگرافي بزرگ مقياس بصورت برگ هاي جداگانه چاپ مي شوند كه مي توان چند برگ مجاور را در كنار هم قرار داده و پهنه هاي بزرگ تري را يكجا مورد بررسي قرار داد .

 

در حال حاضر نقشه هاي توپوگرافي اغلب در مقياس هاي 2500 : 1 تا     500000 : ۱ ساخته مي شود . تا مقياس ده هزارم ( 10000 : 1 ) تحت نام     پلان هاي توپوگرافيك ، نقشه هاي تا مقياس دويست هزارم  ( 200000 : 1 ) بنام نقشه هاي توپوگرافي درجه يك يا مخصوص و تا مقياس پانصدهزارم  ( 500000 : 1)  به عنوان نقشه هاي توپوگرافي درجه دو يا عمومي شناخته  مي شوند .

 

نقشه هاي توپوگرافي درجه يك از هر لحاظ تكميل هستند . در اين ها ناه مواري ها با منحني تراز نمايش داده شده و فاصله منحني ها ، يعني اختلاف ارتفاع بين منحني ها كوچك است و اغلب براي بهتر ديده شدن پستي و بلندي هاي زمين از رنگ و سايه نيز استفاده مي شود . اين نوع نقشه ها براي هر نوع كار جغرافيايي منبع با ارزشي بوده و مقام پايه را دارند . پلان هاي توپوگرافيك با مقياس  10000 : 1  و بزرگتر براي مقاصد معين تهيه مي شوند ، در جغرافياي شهري و روستايي از اين نقشه ها استفاده فراوان مي شود . از نظر كاربردي مي توان گفت كه پلان ها در تمام كارهاي عمراني از ابزار اساسي مي باشد .